Hoe vaak is Barry Jenkins gefeliciteerd sinds dinsdag bekend werd dat zijn Moonlight kans maakt op acht Oscars? 'Man, mijn telefoon explodeert zowat'. En toch doet de regisseur nu niet zijn ronde in Hollywood, maar is hij in Rotterdam, waar hij vandaag een masterclass verzorgt.
Doen die Oscar-nominaties er eigenlijk toe, of heeft Moonlight zijn doel al bereikt?
"Dat laatste. Voor mij was het voltooien van that damn thing al een prestatie. En ik ben oprecht trots op het eindresultaat. Daar veranderen wel of geen nominaties niets aan. Aan de andere kant helpt de aandacht wel, want daardoor bereiken we een groep die misschien nog niet van Moonlight hoorde. Of pas voor de tweede keer, en dat is soms net het zetje dat ze nodig hadden om te gaan."
Moonlight heeft iets wat ik altijd in een film hoop te zien: iets nieuws, wat ik nooit eerder zag.
"Het interessante is dat als je de synopsis leest, dan gaat het over dit jochie uit Miami, die arm is, met een drugsverslaafde moeder. En dan veronderstel je wat voor film het is. Maar deze film is zo specifiek, zo uniek dít verhaal, en dít personage, dat je het nooit eerder zo zag. Maar dat kun je niet van het papier aflezen."
Vorig jaar werd de Oscar-discussie gedomineerd door #Oscarsowhite. Dit jaar zijn er een recordaantal zwarte genomineerden, maar tegelijkertijd lijkt in het land de lang verstopte raciale ondertonen de boventoon te voeren. Hoe valt dat te rijmen?
"In de verkiezingscampagne leek het al alsof er twee verschillende Amerika's waren. Het verbazingwekkende is dat de vorige Oscar-uitreiking, die met die hashtag, plaatsvond terwijl er een multiculturele regering met een zwarte president aan het roer aan de macht was. Nu hebben we de meest diverse Oscars óóit terwijl het Witte Huis weer echt helemaal wit is. Wat ik daaruituit destilleer? Dat ik in een industrie werk die niet homogeen is - al die zwarte genomineerden doken niet opeens pas de afgelopen twaalf maanden op, die maakten er al onderdeel van uit. En ook dat de mensen in de filmwereld een actieve rol op zich nemen om de stroom van negatieve beelden tegen te gaan, beelden waarvan we alleen al in de afgelopen vijf dagen zien dat ze door de nieuwe regering worden geprojecteerd."
Is het niet vreemd dat een film of een filmmaker zo politiek wordt? Je hebt tenslotte niet gekozen om politicus te worden.
"Of je het nu actief of passief beoefent, kunst is inherent een politieke daad. Een niet-commerciële film als Moonlight, met een gemarginaliseerd personage dat de focus is van de vertelling, is een politieke daad. Geen twijfel over mogelijk. De film opende drie weken voor de verkiezingsdag en draait nu, twee maanden later, nog steeds in de bioscoop. Maar het publiek komt nu met een andere energie binnen. Ze hebben andere verwachtingen, andere dromen. En zo wordt die film, met exact dezelfde inhoud maar op een andere manier gecontextualiseerd, opeens een symbool. Ik kan alleen maar zeggen dat ik blij ben dat we de film gemaakt hebben op het moment dat we hem maakten. In de acht jaar van een progressief Amerika onder Barack Obama - een fantastisch symbool- is de film nu gearriveerd op het moment dat we behoefte hebben aan de bevestiging van dat symbool. En dat maakt de film waarschijnlijk meer politiek dan ik hem bedoeld zou hebben."
Op IFFR is Moonlight ingedeeld in het Black Rebels-programma.
"How cool!"
Wat mij op de vraag brengt: hoe rebels is Barry Jenkins?
"In mijn karakter? Niet erg. Maar ik denk dat het werk wat ik maak, in vorm en stijl, wél rebels is. De film begint bewust met een taboe-woord en een statement dat de film inkadert als een stuk trotse zwarte cinema. Maar is dat rebels? Dat weet ik niet, ik vind het meer toepasselijk."
Kan een film de wereld veranderen?
"Als je me die vraag een maand geleden had gesteld, had ik gezegd: absoluut niet. Ik denk niet in die termen over cinema. Maar ik heb nu zoveel berichten, tweets en dergelijke ontvangen, van mensen die ik niet ken, tot tranen geroerd door wat zij zagen als een teken van bevestiging. Er is een James Baldwin-citaat over een jong zwart jochie die door het Amerika van de jaren 60 loopt, en daar nooit de weerspiegeling van een zwart gezicht ziet. Open je een magazine, dan staar je naar een blank gezicht, ga je naar de winkel, dan zijn de mannequins wit. Als je geen spiegel had, zou je je zomaar kunnen twijfelen of je wel zwart bent - je zou zo maar eens wit kunnen zijn. Net als in Moonlight zijn er zwarte jongens die in soortgelijke situaties opgroeien, worstelend met hun seksualiteit of buitenbeentjes zijn omdat ze niet zo mannelijk zijn als de andere kids. Als je dan nooit jóuw verhaal verteld ziet, dan ga je je afvragen of je a) niet helemaal alleen bent en b) of jouw verhaal het wel waard is om te worden verteld. Moonlight bevestigt dat dat wel het geval is. Dat vind ik 't mooie. Verandert dat de wereld? Weet ik niet. Maar misschien verandert het wel een persoon."
Als je een persoon veranderd, verander je daarmee de wereld.
"Precies."