gepubliceerd in AD, 22 april 2016
Huh?! Wat is dát nou? Dat is de meest gehoorde opmerking van bezoekers in onze keuken. Zelfs de overburen willen weten wat dat mysterieuze lichtschijnsel is op de vensterbank op zolder. Tja, iedereen kent de moestuintjes van de Albert Heijn, maar hun hightech opvolgers vergen wat uit- leg. Zoals de Smart Herb Garden die naast het koffieapparaat staat en oogt als een door Apple ontworpen gadget. Het is bijna een plantenprinter. In plaats van gedoe met aarde steek je hier kant-en-klaar- cartridges in die zaadje en voedingsstoffen bevatten. Ze ontkiemen in recordtijd. De slimme tuin regelt zelf het dag-en-nacht- ritme. Onderin zit een ruim waterreservoir. Dreigen mijn basilicum, tijm en munt dorst te krijgen, dan beginnen de ledlampen te knipperen als teken dat het de hoogste tijd is voor de tweemaandelijkse (!) waterbeurt.
Anno 2016 kunnen plantenpotten een stekker hebben, liggen de kruiden onder een eigen zonnebank en komen de groentes niet uit de koelkast, maar uit een speciale kweekkas. Onze telefoons en tv’s zijn al langer smart, nu is de moestuin aan de beurt. Zelfs de grootste tuinierende trendsetter zal op het scrabblebord niet snel een woord leggen als ‘hydrophonie’ en ‘aquaphonics’. Maar ook zonder het bijbehorende jargon is duidelijk dat de Grote Groene Revolutie op het punt staat tot bloei te komen.
Urban farming
Voor Ewout Goldberg van indoor- gardenshop.eu is dat niets te vroeg. Vijf jaar geleden stapte deze ondernemer al in de toen even prille als wondere wereld van urban farming. "Ik heb het altijd van de zotte gevonden dat we onze boontjes invliegen uit Egypte en dat onze supermarktkruiden in Pakistan en India worden verbouwd. Dat transport is een grote boosdoener wat CO2-productie betreft, terwijl het duurzamer kan. Het probleem is dat wij geen tijd hebben én geen groene vingers. Tegenwoordig hebben we andere specialiteiten: we zijn goed met computers. De technologie is nu zo ver is, dat je veel van die vroegere handenarbeid kunt automatiseren.’’
De trend waarop Albert Heijn met zijn moestuintjes inspeelt, signaleerde hij een paar jaar geleden al. "Zo vond ik Aerogarden, een geautomatiseerde kruidentuin voor binnenshuis. Daar zijn er inmiddels al honderdduizenden van over de toonbank gegaan. Wij zijn de dealer voor Europa en Rusland, maar ik heb nog meer van deze zogenoemde smart garden gadgets. Wat ze gemeen hebben, is dat ze met kunstlicht werken. Anders vind ik het niet interessant. Licht bepaalt namelijk voor meer dan 60 procent het succes. Want de Nederlandse vensterbank? Vergeet het maar! Acht maanden per jaar heeft het echt geen enkele zin daar iets neer te zetten: de intensiteit van het daglicht is gewoon onvoldoende. Onder speciaal kunstlicht gaan kruiden, tomaten en pepertjes daarentegen als een tierelier. Zo heb je bij het koken het hele jaar door verse kruiden onder handbereik of op de boterham. Ik ben wel een illusie armer wat betreft mijn fantasie om grote bloemkolen te telen in je eigen keuken. Dat is voorlopig toekomstmuziek.’’
Gaat het je niet om het formaat, dan is er wel een andere oplossing in de vorm van een Urban Cultivator, zegt Goldberg. "Daarin kweek je in een week microgroenten. Een minibroccoli van 10 centimeter bijvoorbeeld, en die bevat de helft van de voedingsstoffen als een volgroeid exemplaar.’’
Vind je een bonsaibroccoli op je bord geen gezicht, dat zul je echt naar buiten moeten. Ook als ‘buiten’ maar een paar stoeptegels of een balkonnetje groot is, zijn er imposante resultaten te boeken.
De 22-jarige Jelle Medema maakt met zijn site, blog en boek ‘De Makkelijke Moestuin’ de ouderwetse volkstuin weer hip. Zijn vertaling van het uit Amerika overgewaaide square foot gardening (tuinieren opde vierkante meter) kost je per dag hooguit vijf minuten werk. Intensief onkruid wieden, spitten en schoffelen zijn voorgoed verleden tijd, en de voedingsbodem van de planten en bloemen vereist geen voorkennis of vervanging.
In plaats van traditionele aarde, bestaat een Makkelijke Moestuin uit een mengsel van turfmolm, compost en vermiculiet, een mineraal-korrel die water en lucht vasthoudt. "De publieke opinie is dat je moestuin nu al op orde had moeten zijn, als je groente wilt verbouwen. Maar de Makkelijke Moestuin kun je prima nog in juni beginnen,’’ zegt Medema.
De formule is het resultaat van jarenlang experimenteren, maar als gebruiker hoef je er geen landbouwuniversiteit voor te hebben gedaan. Naast het Makkelijke Moestuinboek verscheen dit voorjaar een gelijknamige gratis app. "Die is voor de ultieme beginner, en legt je stap voor stap uit waar en hoe je de zaadjes moet zaaien. Na een paar dagen stuurt de app je een berichtje: zie je al een sprietje opkomen? Zo begeleidt de app je in realtime het hele tuinseizoen door, van zaailing en hoe je een tomatenplant precies moet uitdunnen voor maximale opbrengst, tot en met de oogst.’’
Medema’s Makkelijke Moestuin- concept begon in 2008 als een eenvoudig hobbywebsite, maar veroverde intussen een plek in de vestigingen van Intratuin.
Zweeds moestuintje
Als dat nog niet voldoende aangeeft dat het nieuwe tuinieren klaar is om door de massa te worden omarmd, dan is de komst van de Växar en de Krydda in de IKEA-catalogus van deze maand toch een teken aan de wand.
Het zijn allebei hydrocultuur- kweeksets, wat wil zeggen dat de gewassen groeien in water (en daarin opgenomen voedingsstoffen) en niet in aarde. Je krijgt er geen vieze vingers van, en ledverlichting zorgt dat je het hele jaar door kunt verbouwen.
Dat de prijsvechtende meubelgigant behalve Zweedse gehaktballetjes nu ook Zweedse moestuintjes serveert, is voor Ewout Goldberg, die vergelijkbare producten verkoopt, niet per se een onheilstijding. "Het zou een succes kunnen worden. Mensen begrijpen niet altijd wat voor producten ik verkoop. Als ik tosti-ijzers importeerde, was het een ander verhaal, maar bij het woord indoor garden krijg ik heel verbaasde blikken. Ik werd zo moe om elke keer in de kroeg te moeten uitleggen wat ik verkoop, dat ik nu een foto van de Aerogarden als homescreen van mijn telefoon heb. Laat ik die zien. Maar met het IKEA-initiatief denk ik dat het fenomeen enorm aan bekendheid zal winnen.’’
Gadgets
Vooralsnog ziet Goldberg veel groei, ook voor zijn gadgets, en zelfs op plekken waar je het niet zou verwachten. ,"Het zal je verbazen, maar ik doe heel goede zaken in Italië en Spanje. Misschien nog wel meer dan in Scandinavië. Terwijl ze in Zuid-Europa toch echt tien maanden in het jaar buiten kunnen kweken.’’